Uldanay Jumabay (Goethe Universität Frankfurt am Main)

Çin’de konuşulan Kazakçanın cümle birleştirme stratejilerinin karşılaştırmaları

An excerpt from the daily life of Kazakh nomads. Photo: Uldanay Jumabay.

Kazakistan’ın resmi dillerinden biri olan Kazakça, Türk dillerinin Kıpçak veya kuzeybatı koluna aittir. Kazakça, Kırgızca, Nogayca, Karakalpakça ve Kıpçak Özbekçesi gibi diğer Güney Kıpçak dilleriyle yakından ilişkilidir. Kazakistan Cumhuriyeti’nde, Çin’in kuzeybatısındaki Xinjiang bölgesinde ve Moğolistan’da on milyondan fazla Kazakça konuşan insan yaşıyor.

 

Türk dilleri bir dizi tipolojik özelliği paylaşır, örneğin temel kelime sıraları tipik SOV’dir (Özne–Nesne–Fiil). Tipik Türk söz dizimi sol dallanma zani baş-sondur. Gömülü tümceler, eylem adları, katılımcı adları ve fiiller gibi sonlu olmayan fiillere dayanır. Sonlu olmayan sözlü morfoloji, yan tümceleri gömülü olarak işaretleyerek bağlı alt-bağlayıcılar olarak işlev görür. Bu bağlı birleştiriciler, İngilizce serbest alt birleştiricilere, göreceli zamirlere ve zarflara karşılık gelir. Planlanan proje, Çin’de konuşulan Kazakçanın seçilmiş bazı söz dizim özelliklerini tanımlamayı amaçlamaktadır. Spesifik olarak, Kazakça yan tümce birleştirme stratejilerinde tipik Türkçe özelliklerin nasıl temsil edildiği ve örneğin Türkçe gibi diğer Türk dillerine kıyasla Kazakçadaki dile özgü özelliklerin neler olduğu hakkında çalışılacaktır. Kazak söz dizimi Türkçeye göre daha az çalışılmış olduğundan karşılaştırmalı bir analiz yeni anlayışlara yol açacaktır. Bağlı birleştiricilerin morfolojik ve semantik-fonksiyonel özelliklerinin analizine özel dikkat gösterilecektir.