İran: Klasik Müzik ve Toplum
Dr. des. Kamyar Nematollahy, Köln Üniversitesi’nde müzisyen ve müzik etnologu.
Proje İran klasik müziği ile ülkenin yakın geçmişteki sosyo-politik koşulları arasındaki ilişkiyi inceliyor. İran müziğindeki değişimin dinamizmini devlet ideolojisi, öz düşünce, kolektif kimlik, modernleşme ve küreselleşme gibi çeşitli toplum politikaları bağlamında göstermeyi amaçlayan proje, İran’da kolektif bir kimliğin tahayyülü ve inşasında müziğin rolünü sorguluyor.
Araştırma sonuçları, bahsi geçen araştırma alanlarına uygun olarak, üç makale kapsamında sunuluyor:
“İran Klasik Müziği. Çevrimiçi Mekân, Gerçek Değişimler”
Bu makale sosyal medyanın İran klasik müziğinin performatif ve toplumsal yönlerini inceliyor. Sosyal ağların İran müziğinin icrasında ve toplumsal bağlamlarında yaptığı değişikliklere ışık tutmak amacıyla, müzikoloji, sosyal antropoloji ve medya bilimleri gibi çeşitli disiplinlerden alınan yöntemlerin kullanıldığı bu araştırmanın en önemli kaynaklarından biri, konuyla ilişkin olarak internette bulunan metin, görüntü ve ses dosyaları. Verilerin derlendiği en önemli platformlar, İranlılar arasında çok tutulan ve bilgilerin değiştokuş edilmesi ve yayılması bakımından merkezi önem taşıyan platformlar olan Instagram ve Telegram. Nematollahy, İran özelinde az araştırılmış bir konu olan İran müziğinin yeni medya ve internet bağlamında analizi için sosyal medyada aktif müzisyenleri gerek katılımcı gözlem gerekse mülakat yoluyla içine alan bir online saha araştırması yapmış bulunuyor.
“İran Müziği ve Kolektif Kimliğin İnşası: 1970’ler ve Erken-Devrim Yılları”
Bu makale İran’da, özellikle İslam Devrimi’ni izleyen ilk yıllarda klasik İran müziği ile kolektif kimlik arasındaki etkilişimi inceliyor. Yazının merkezî konularından birini 1970’li ve 1980’li yıllarının en etkili müzik yapım dizilerinden biri olan Chāvosh ile İran’daki sosyo-politik koşullar arasındaki ilişki oluşturmakta. Chāvosh’un toplumsal ve politik yönlerinin yanı sıra bu bestelerin teknik yönleri de müzik ve şarkı metni transkripsiyonlarına dayanarak analiz ediliyor. Böylece İran müziğinin bilimsel olarak araştırılması alanında yeni tür bir yaklaşım ortaya konuyor. Makale alanında uzman müzisyenlerle yapılan ve onların kimliği nasıl algıladıklarını ve bunu kendi eserlerine nasıl yansıttıklarını irdeleyen mülakatlara dayanıyor.
“İran Müziğinin Müzik Kurumları Üzerinden Anlamak”
İran’da devlete ait olmayan müzik kurumlarının sayısı son yıllarda kuvvetle artmış bulunuyor. Tahran’ın en tanınmış enstitülerinden birkaçında öğretilen çeşitli çalgıları ve müzik türlerini inceleyen bu araştırma bunun ötesinde, müzik etkinliklerini çeşitli yaş grupları ve cinsiyetler bakımından karşılaştırıyor. Bu araştırma projesinin amaçlarından bir diğeri, çeşitli yaş gruplarından İranlıların müzik zevkini ortaya koymak. Ek olarak, İran’da zaman içinde değişen müzik trendleri, klasik İran müziğinin müzik müfredatında aldığı yer konu edilecek. Veriler Tahran’daki müzik kurslarında yapılmış gözlemlere ve saha araştırmasına dayanıyor. Ayrıca, İran’daki müzik enstitüleri üzerine derlenen bilgilerin müzikoloji alanında gelecekte yapılacak işbirliği çalışmalarını kolaylaştırması bekleniyor.
