Lorenz Hörmann (Universität Wien, Evangelisch-Theologische Fakultät)

Yerli Türk Hristyanlıgı? – Bağımsız Türk Ortodoks Kilisesi

Amaçlanan projede, ortodoks ve doğu kiliseleri uzmanları tarafından bile az bilinen “Bağımsız Türk Ortodoks Kilisesi” (BTOK) araştırılacaktır.

Başka bir ortodoks kilisesi tarafından tanınmayan bu kilise, 1922’de Kurtuluş Savaşı esnasında, İstanbul Rum Patrikhanesi’nin türk karşıtı faaliyetlerine karşı Papa Eftim I. tarafından kurulmuş ve başından beri türk-milliyetçi bir tutumu vardı.

Kurucuların amacı Anadolu’daki türkçe konuşan hristiyanların hem yeni ortaya çıkan Türkiye Cumhuriyetine sadık hem de Ortodoks-Hristiyan kalabilmelerini sağlamak idi.

Neredeyse bütün cemaat 1923’te Türkiye ile Yunanistan arasındaki nüfus mübadele sırasında  göç etmek zorunda kaldıktan sonra Bağımsız Türk Ortodoks Kilisesi, küçük bir cemaat olarak varlığını sürdürdü, hatta farklı aktörler tarafından cemaatin tükendiğine dair açıklamalar yapıldı.

Bu kilise hakkında bilimsel araştırmalar nadirdir, özellikle kilisenin 1930‘dan sonraki durumu pek ele alınmadı.

Çalışmada yerli Türk Hristiyanlığı araştırılacaktır. Bir yandan Bağımsız Türk Ortodoks Kilisesi ‘nin çalkantılı tarihi ve bugünü diğer yandan da bu kilisenin kimliği emik ve etik bir bakış açıdan ele alınacaktır.

Gözlemler, röportajlar, Bağımsız Türk Ortodoks Kilisesi ile ilgili gazete makalelerinin ve bu kilise tarafından yayınlanan  metinlerin analizleri yoluyla, Bağımsız Türk Ortodoks Kilisesi’nin dini, ulusal, etnik ve dilsel kimliği üzerine mümkün olan en geniş görüş yelpazesi gösterilmesi amaclanılıyor.