İran
Yöneten: Dr. Katja Rieck (2020 Eylül’e kadar Prof. Dr. Raoul Motika)
Süre: 2019 Nisan’dan beri
Günümüz İran’ının toprakları dili, dinî, sanatı, bilimi ve siyaseti etkileyen karşılıklı değiş-tokuş ilişkileriyle batıda Anadoluya, doğuda ise Güney Asyaya uzun süredir bağlıdır. Her ne kadar bu ilişkilerin biçim ve içerikleri birçok açıdan bugün değişmiş olsa da kültürel, ekonomik, dinî ve sosyal ağlar vasıtasıyla bu çeşitli alanlar birbirlerine girmeye devam etmektedir. Bununla beraber, “Orta Doğu” ve “Güney Asya” veya Türk ve İran çalışmalarını birbirlerinden ayıran akademik disiplinlerin varlığı, araştırma alanlarının bu tür dolanıklıklarını ve kesişim noktalarını gözden kaçırdığı anlamına gelmektedir. Beşeri bilimlerdeki son gelişmeler disiplinlerden kaynaklı bu tür kör noktaları aşmanın yollarını aramaktadır. Örneğin, Akdeniz ve Hint Okyanusu coğrafyaları arasındaki ilişkilere bilinçli bir şekilde odaklanılmaktadır. Yenilikçi araştırma için benzer bir potansiyel, günümüz İran bölgesi ve Anadolu’nun batı uçlarından Orta ve Güney Asya’ya kadar genişleyen tarihsel olarak şekillenmiş bir İran kültürel alanı arasındaki ilişkileri ciddiye almakta yatmaktadır. İlgili coğrafyalardaki çağdaş ve tarihî meselelere odaklanan konferanslar ve çalıştaylar, Alman-İranlı işbirliği tarafından ortaya konan uluslararası bir araştırma ağını inşa etmek adına önemli bir adımdır.
Bu yeni araştırma odağının başlaması, Max Weber Vakfı’nın geniş ölçekli “Wissen Entgrenzen” projesinin parçası olarak Federal Almanya Eğitim ve Araştırma Bakanlığı’nın üçüncü taraf fonlamasının başarılı edinimi sayesinde mümkün olmuştur.
Proje süresi: Nisan 2019 – Şubat 2022
IRSSC Uluslararası Sürekli Çalışma Grubu’nun amacı, Anadolu’dan İran ve Pakistan’a uzanan coğrafyadaki kültürel, toplumsal, dinî bağlantıları irdelemeye dair özgün araştırma konuları dolayımıyla başta İran’da olmak üzere ilgili coğrafyalardaki akademik kurumlar ve araştırmacılarla işbirliği olanaklarını bu olası işbirliklerinin kısıtlarıyla keşfetmektir. İran’da yaşayan insanlar, gerek güç ekonomik koşullar gerekse küreselleşme ve demografik değişikliklerin yarattığı hızlı sosyokültürel değişim sonucu, gündelik yaşamlarında karşılaştıkları zorlukları aşmak için kültürel kaynaklarını çok çeşitli biçimlerde kullanmaktadır. Küreselleşme, göç, şehirleşmeye paralel olarak sosyal medya aracılığıyla yaygınlaşan bireysel ifade olanakları mevcut kültürel ifade biçimlerini dönüşüme uğratıp çoğaltmakta ve öne çıkarmaktadır. Bu bağlamda, gerek yerel gerekse küresel ölçekte kültürel, dinî ve bedensel icraya dair örüntüler önem kazanmaktadır. Azınlık kimlikleri veya bölgesel müzik biçimleri gibi otantik olanın gelenek yoluyla aktarılan biçimleri, ezoterizm, yeni dindarlık türleri, postmodern bir akım olan transhümanizm, vejetaryenlik/veganlık, müzik alt kültürleri gibi küresel kültürel ifade biçimleri ve “insan bedeninin iyileştirilmesi”ne (Human Enhancement) yönelik ileri teknolojik gelişmeler gerek toplumsal etkileşimde ve grup kimliğinde gerekse insan bedeninde derin dönüşümler yaratmaktadır. IRSSC, seçilmiş araştırma soruları yoluyla, ağırlıklı olarak Türkiye – İran – Pakistan coğrafyalarında, bu kavramların sınır aşırı olarak birbirleriyle nasıl iç içe geçtiğini veya eş zamanlı olarak nasıl işlediğini araştırıyor. Toplumsal dönüşümü ivmelendiren pratik ve söylemlerin yaratıcı şekillerde benimsenmesi, yerleşik norm ve pratiklerle hem bir gerilim hem de karşılıklı bir etkileşim yaratmaktadır. Bunlara örnek olarak Şii İslamdaki bedensel habitus, dinî gelenekler, toplumsal cinsiyet halleri ve müziğe aktif ve pasif erişim verilebilir. Giderek çoğalan ve farklılaşan günümüz medyası, kamusal kurumlar ve sosyal medya gibi uluslararası kamuoyu söz konusu olduğunda daha geniş ancak kendi içerisinde fraksiyonlara sahip olan melez bir pratikler repertuarı yaratmıştır. Bu durum, müzik, din ve tedaviye yönelik olan ve olmayan beden modifikasyonu pratikleri açısından sosyal bilimler ve kültürel incelemelerin nitel araştırma yöntemleri kullanılarak araştırılacaktır. IRSSC’nin temel amacı, akademik araştırmaların yanı sıra, uluslararası bir araştırma ağının inşa edilmesi için İran başta olmak üzere bölgedeki araştırmacıları mevcut potansiyelleri göstererek uluslararası bilgi iletişimine ve üretimine dahil etmektir.