September, 2021
Details
Topkapı Sarayı’ndaki Din Konulu Tekstillere Genel Bir Bakış
Prof. Dr. Hülya Tezcan (Nişantaşı Üniversitesi):
Çarşamba, 29 Eylül 2021, 18:00 (GMT+3)
Topkapı Sarayı Padişah Elbiseleri Koleksiyonu’nda seksen yedi adet tılsımlı gömlek, bir yaka, beş takke, on yazılı örtüden oluşan yaklaşık yüz civarında eser bulunur. Bu gömleklerin kişiyi hastalıklara ve türlü kötülüklere karşı koruduğuna, hastalara şifa verdiğine ve giyeni savaşta muzaffer kıldığına inanılırdı. Tılsımlı gömlekler aharlanarak kâğıt özelliği kazandırılmış ince pamuklu kumaşlardan dikilmiştir. Üzerlerine Kur’an ayetleri, Allah’ın güzel isimleri, semboller, hat, nakışlar, ve rakamlar (cifr) ile ibarelerden (vefk) oluşan geometrik şekiller yazılmıştır. Topkapı Sarayı Koleksiyonu’nda yaldızlı, çok değerli hat ve tezhiplerle süslenmiş padişahlara ve hanedana ait gömleklerin yanında dervişler tarafından kullanılan daha mütevazi tılsımlı gömlek örnekleri de bulunur. Bu tılsımlı kıyafetler, kitap sanatları ile Osmanlı giyim kuşam âdetlerinin çok ilgi çekici bir sentezidir.
Topkapı Sarayı Koleksiyonları’nda bulunan din konulu tekstillere başka örnekler olarak Kâbe örtüleri (kisve) ve her sene İstanbul’dan Mekke’ye bir kervanla hediye gönderilen surre çadırları gösterilebilir. 1517 senesinden itibaren Osmanlı padişahları her sene Kâbe’ye yeni bir örtü yaptırmış ve altın iplerle işlenen bu örtüler, belirli ritüeller eşliğinde surre alayları ile Mekke’ye gönderilmiştir.
Bu konuşmada, uzun yıllar Topkapı Sarayı Padişah Elbiseleri Koleksiyonu’nun küratörlüğünü yapan Prof. Dr. Hülya Tezcan bu koleksiyona genel bir bakış sunacak ve eserlerin önemini ve çeşitliliğini anlatacaktır. Tezcan, İslam kültürünün tekstil boyutunun incelenmesi adına zengin bir arşiv arz eden bu koleksiyona dair tecrübelerini de bizimle paylaşacaktır.
Prof. Dr. Hülya Tezcan, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü’nden 1968 yılında mezun oldu. 1971’de Topkapı Sarayı Müzesi’nde göreve başlayan Tezcan, 1978’den itibaren Padişah Elbiseleri Bölümü sorumlusu olarak çalıştı ve 2006’da emekli oldu. Müzede çalıştığı yıllarda, akademik kariyerine Bizans arkeolojisi alanında bir doktora tezi ile devam etti. Yüzün üzerinde makalesi, ansiklopedi maddesi, ulusal ve uluslararası konferans bildirisi vardır. Yayınlarından bazıları: Atlaslar Atlası (1993), İpek. Osmanlı Dokuma Sanatı (2001, Nurhan Atasoy ve Walter Denny ile), Sarayın Terzisi: M.Palma – D.Lena – P.Parma (2008), Tılsımlı Gömlekler (2011) ve Kutsal Mekânlarda Kutsanmış Örtüler: Topkapı Sarayı’ndan Örneklerle Kâbe Örtüleri (2017). Prof. Dr. Tezcan Nişantaşı Üniversitesi, Tekstil ve Moda Tasarımı Bölümü’nde ders vermektedir.