İkinci Dünya Savaşı sonlarına doğru Sovyetler Birliği, güney sınırları boyunca genişleme politikası izlemiştir. Bu çerçevede, Moskova, Türkiye’nin doğu illeri, İran Azerbaycanı ve Doğu Türkistan’a yönelik baskılarını artırmıştır. SSCB’nin Güney (İran) Azerbaycan’da toprak ve petrol kaynakları konusundaki talepleri ve bu taleplere ulaşmak için uyguladığı yöntemler, 1945-1947 yıllarında uluslararası bir krize yol açmıştır. Söz konusu kriz, bir süre sonra Soğuk Savaş olarak şekillenmiştir. Güney Azerbaycan, dünyayı neredeyse yarım yüzyıl gerilimli bir ortamda tutan Soğuk Savaş’ın ilk deneme alanıydı. Bu alanın bir tarafında coğrafi, stratejik ve siyasi olarak Türkiye durmaktaydı. Mart 1946’da Tebriz’den hareket eden Sovyet tanklarının hedefinde önce İran’ın güneyi, sonra Musul petrol kaynakları ve son olarak da Türkiye’nin bulunma ihtimali, Ankara’da büyük rahatsızlık oluşturmuştur. Bu bağlamda, Türkiye’nin İran Azerbaycanı’nda Sovyet yayılmacılığına karşı izlediği politika, Sovyet tehditlerinden korunmanın ilk örneklerindendi.

Prof. Dr. Cemil HASANLI Bakü Devlet Üniversitesi Tarih Bölümü’nden 1975 yılında mezun oldu. 1984 yılında doktora çalışmalarını tamamladı. 1993-2011 yılları arasında Bakü Devlet Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak çalıştı. 2016-2017 yılları arasında Doğu Çin Şanghay Üniversitesi’nde misafir araştırmacı olarak bulundu. 1993 yılında Azerbaycan Cumhurbaşkanı’na danışmanlık yaptı. 2000-2010 yılları arasında Azerbaycan Parlamentosu’nda iki dönem milletvekilliği yaptı. 2015 yılında Woodrow Wilson Merkezi (Washington) Ion Ratiu Demokrasi Ödülü’nü almıştır. Türk Tarih Kurumu’nun Şeref üyesidir. 2018 yılında Hasanlı’nın Londra’da Leadership and Nationalism in Azerbaijan. Ali Mardan bey Topchibashov. Founder and Creator (Routledge, Taylor&Francis Group) kitabı neşredilmişti.